Φιστικιά

        Η πλέον διαδεδομένη ποικιλία είναι η Αιγίνης (συν. Κοιλαράτη, Κοινή Αιγίνης). Προήλθε μάλλον σαν τυχαίο σπορόφυτο. Συγκρινόμενη με τις ξενικές ποικιλίες φαίνεται να υπερτερεί σε ποιότητα καρπών.

          Τα τελευταία όμως χρόνια διαδίδεται η ποικιλία Pontikis. Έχει μεγάλο ποσοστό ανοικτών καρπών (90 – 98%). Θεωρείται ποικιλία παραγωγική με καρπούς πολύ καλής ποιότητας. Προήλθε ύστερα από επιλογή σπορόφυτων, που παρήχθησαν από σπορά καρπών της ποικιλίας Αιγίνης, που διενήργησε ο καθηγητής δενδροκομίας Κ. Α. Ποντίκης. Παρουσιάζει επίσης μικρότερη παρενιαυτοφορία απ’ ότι η Αιγίνης.

          Οι καλύτεροι επικονιαστές αυτών των ποικιλιών είναι οι τύποι Γ και Δ. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ο ξενικός τύπος Chico τα δένδρα του οποίου είναι πολύ ζωηρά. Πιθανότατα η ποικιλία Chico να είναι διειδικό υβρίδιο μεταξύ τους είδους Pistacia vera (φιστικιά) και ενός άλλου αγνώστου είδους του ίδιου γένους pistacia.

          Από τις ξενικές θα μπορούσε να διαδοθεί η Kerman που δίνει τον μεγαλύτερο καρπό από όλες τις ποικιλίες φιστικιάς. Το ποσοστό των ανοικτών καρπών είναι περίπου 80%. Θεωρείται ποικιλία παραγωγική με τάση επετειοφορίας (πλεονέκτημα) και καρπούς καλής ποιότητας. Προήλθε σαν τυχαίο σπορόφυτο, που παρήχθηκε από σπορά καρπών που εισήχθηκαν στις ΗΠΑ από το Rafsanjan του Ιράν (περιοχή Kerman). Είναι η πλέον όψιμη ποικιλία (ωριμάζει τους καρπούς μέσα Σεπτεμβρίου). Επικονιαστής αυτής της ποικιλίας είναι ο ξενικός τύπος Peters, ο οποίος είναι κι ο οψιμότερος απ’ όλους.

          Η αναλογία αρσενικών προς θηλυκά δένδρα στους φιστικεώνες είναι 1:8 δηλ. ποσοστό αρσενικών 11%. Όμως από την εμπειρία μας συνιστούμε δοκιμαστικά η αναλογία αυτή να γίνει 1:24, δηλ. ποσοστό αρσενικών 4%. Μ’ αυτό το σύστημα τα αρσενικά φυτεύονται ανά 5^η σειρά και ανά 5^ο φυτό επί της σειράς όπως δείχνει το παρακάτω σχέδιο. Θα κερδίζουμε 7 θηλυκά στα εκατό δένδρα. Η γύρη της φιστικιάς ως γνωστόν μεταφέρεται με τον άνεμο σε μεγάλες αποστάσεις. Παρατηρήθηκαν θηλυκά μεμονωμένα (χωρίς να γειτνιάζουν με αρσενικά), να δίνουν γεμάτους καρπούς. Πολλοί μάλιστα φιστικοκαλλιεργητές μετατρέπουν αρσενικά σε θηλυκά.

Εικόνα 32. Ταξικαρπία της ποικιλίας Kerman.

        Τα τελευταία χρόνια για την αντιμετώπιση της βερτιτσιλίωσης αλλά και της φυτόφθορας, χρησιμοποιείται ως υποκείμενο το διειδικό υβρίδιο UCB-1 μεταξύ του είδους P. atlantica και του υποείδους integerrima το οποίο κατάγεται από τα δυτικά Ιμαλάϊα και που ανήκει στο πολυμορφικό είδος P. chinensis.

          Σε φιστικεώνες περιοχής της Λάρισας κατά τα έτη 1994 και 1995, παρατηρήθηκαν στη βλάστηση, στις ανθοταξίες και στους καρπούς των δένδρων της ποικιλίας Αιγίνης έντονα συμπτώματα που είχαν ως αποτέλεσμα την εκμηδένιση σχεδόν της παραγωγής. Τα φύλλα παρουσίασαν παραμόρφωση και αναστολή της ανάπτυξής τους, με αποχρωματισμούς και σύγχρονη εμφάνιση νεκρωτικών κηλίδων. Παράλληλα παρατηρήθηκε βραχυγονάτωση και μικροφυλλία (σχηματισμός ροζέτας). Στο στάδιο της πλήρους άνθησης και της επικονίασης, αρκετές ταξιανθίες μαράθηκαν και σε λίγες ημέρες νεκρώθηκαν. Οι ωοθήκες των ανθέων μετατράπηκαν από μονόχωρες σε πολύχωρες με 2 – 4 καρπόφυλλα και οι περισσότεροι καρποί που εξελίχτηκαν από αυτές παρουσίασαν έντονη παρθενοκαρπία, αφού δεν αναπτύχθηκαν οι σπερμοβλάστες ή ήταν ανώμαλες. Τα συμπτώματα αυτά συγκρίθηκαν με βιβλιογραφικά δεδομένα ώστε να αποκλειστούν παράγοντες παρασιτικοί (μύκητες, εχθροί) ή μη παρασιτικοί (τροφοπενίες), ως αιτία των ζημιών. Τα έντονα αυτά συμπτώματα αποδόθηκαν τελικά στους παγετούς μέχρι και κάτω των -4,26^οC που παρατηρήθηκαν τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου των δύο αυτών ετών, οι οποίοι συνέπεσαν με την έναρξη της βλάστησης και της ανθοφορίας των δένδρων. Σημειωτέον ότι είχαν προηγηθεί υψηλές θερμοκρασίες τον Φεβρουάριο – Μάρτιο με αποτέλεσμα την πρωίμιση των δένδρων. Οι χαμηλές θερμοκρασίες προκαλούν διατάραξη της σχέσης των ορμονών (θερμική επαγωγή).

          Σχετική επιστημονική εργασία παρουσιάστηκε στο 20^ο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο της Ε.Ε.Ε.Ο. στην Λάρνακα Κύπρου το 2001 με τίτλο: «Οι ανοιξιάτικοι παγετοί αιτία πρόκλησης σοβαρών ζημιών στη βλάστηση, ανθοφορία και καρποφορία της φιστικιάς (pistacia vera)».

Εικόνα 34. Λεπτομέρεια των συμπτωμάτων που περιγράφονται παραπάνω στα φύλλα, στις ταξιανθίες και στους καρπούς της φιστικιάς.