Πεκάν
Το πεκάν (Carya illinoensis) ανήκει στην ίδια οικογένεια Juglandaceae με τη βασιλική καρυδιά (Juglans regia). Στο ανατολικό τμήμα της Β. Αμερικής μέχρι το Μεξικό υπάρχουν 20 είδη του γένους Carya και ένα ακόμη στην Κίνα. Το καλύτερο όλων είναι το πεκάν. Τα πλην του Carya illinoensis είδη, καλούνται στις ΗΠΑ «hickory nuts».
Η καλλιέργεια του πεκάν θεωρείται «τεμπέλικη». Δεν έχει εχθρούς (μόνο τις αφίδες) δεν προσβάλλεται από την καρπόκαψα και ασθένειες (μόνο το κλαδοσπόριο).
Το πεκάν είναι δένδρο με μεγάλη ανάπτυξη, μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 40 μέτρα. Η διακλάδωση των δένδρων γίνεται περίπου στα 1,20 μέτρα. Ο φυτευτικός σύνδεσμος είναι 12 x 12 μέτρα (7 δένδρα ανά στρέμμα). Συνιστάται επίσης αρχικά ο φυτευτικός σύνδεσμος 6 x 6 μέτρα (28 δένδρα ανά στρέμμα) και μετά από χρόνια λόγω συνωστισμού να αφαιρεθούν σειρές ώστε ο φυτευτικός σύνδεσμος να γίνει 12 x 12 μέτρα. Επειδή τα δένδρα γίνονται τεράστια θα χρειαστεί στο τέλος κι άλλο αραίωμα.
Το πεκάν μπαίνει σε καρποφορία από τον 4ο - 5ο χρόνο, οι μεγάλες όμως αποδόσεις επιτυγχάνονται από δένδρα ηλικίας πάνω των 15 χρόνων. Η παραγωγική ζωή του δένδρου υπολογίζεται πάνω από 100 χρόνια. Στις ΗΠΑ αναφέρονται περιπτώσεις δένδρων ηλικίας πάνω από 150 χρόνια, με πολύ ικανοποιητική παραγωγή (200 – 250 κιλά ανά δένδρο).
Το πεκάν απαιτεί ελαφριά, βαθιά, προσχωματικά και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Τα δένδρα του είναι περισσότερο ευπαθή στην τροφοπενία ψευδαργύρου από τα περισσότερα άλλα είδη οπωροφόρων, πλην της φιστικιάς, της κερασιάς, της δαμασκηνιάς και πιθανόν της μηλιάς. Πριν καταστεί γνωστή η αιτία της ζημιάς η τροφοπενία αυτή λέγονταν «ροζέτα του πεκάν». Η ροζέτα οφείλεται στη βραχυγονάτωση και συνοδεύεται συνήθως από μικροφυλλία. Αντιμετωπίζεται με χορήγηση θειικού ψευδαργύρου, νιτρικού ψευδαργύρου ή χηλικού ψευδαργύρου (άλας ψευδαργύρου του EDTA περιέχοντας 14%Zn), με ριζοπότισμα ή διαφυλλικά.
Η μέση χημική σύνθεση της ψίχας του καρυδιού πεκάν σε 100 γραμμάρια είναι η ακόλουθη:
|
Έλαιο |
73,0% |
Ριβοφλαβίνη Β2 |
0,02 mg |
|
Πρωτεΐνη |
9,4% |
Νιασίνη Β |
0,1 mg |
|
Σάκχαρα |
3,9% |
Ασκορβικό οξύ C |
11,0 mg |
|
Νερό |
3,6% |
Ασβέστιο |
6,0 mg |
|
Ίνες |
2,2% |
Φωσφόρος |
26,0 mg |
|
Άμυλο |
0,0% |
Σίδηρος |
0,3 mg |
|
Βιταμίνη Α |
130,0 (I. U.)* |
Νάτριο |
6,0 mg |
|
Θειαμίνη Β1 |
0,86 mg |
Κάλιο |
174,0 mg |
* Διεθνείς μονάδες
Η περιεκτικότητα του ελαίου του πεκάν σε λιπαρά οξέα είναι η ακόλουθη:
|
Παλμιτικό |
5% |
κορεσμένο |
|
Στεατικό |
2% |
κορεσμένο |
|
Ελαϊκό |
65% |
μονοακόρεστο |
|
Λινολεϊκό |
26% |
πολυακόρεστο |
|
Λινολενικό |
2% |
πολυακόρεστο |
Όλες οι ποικιλίες του πεκάν είναι Αμερικάνικες (τουλάχιστον 170).
Παρακάτω περιγράφονται πέντε ποικιλίες:
Η Wichita είναι η περισσότερο διαδεδομένη στην Αμερική γιατί είναι πιο παραγωγική. Δημιουργήθηκε μετά από διασταύρωση των ποικιλιών Halbert Χ Mahan και διαδόθηκε εμπορικά το 1959. Ο μέσος αριθμός καρπών ανά κιλό είναι περίπου 120 με αναλογία ψίχας περίπου 62%. Είναι ποικιλία πρωτόγυνη και το δένδρο είναι εξαιρετικά ζωηρό.
Η Mohawk είναι μεγαλόκαρπη και προήλθε από τη διασταύρωση Success X Mahan που έγινε το 1946 και διαδόθηκε εμπορικά το 1965. Ο μέσος αριθμός καρπών ανά κιλό είναι περίπου 80 με αναλογία ψίχας περίπου 59%. Λόγω του μεγάλου μεγέθους του καρπού και της εύκολης απόσπασης τη ψίχας από το κέλυφος, ζητείται στο εμπόριο περισσότερο σαν καρύδι παρά σαν ψίχα. Η ποικιλία είναι πρωτόγυνη και το δέντρο είναι ζωηρής βλάστησης, μάλλον ορθόκλαδο. Τα φύλλα είναι μεγάλα και παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στις ασθένειες.
Η Barton δημιουργήθηκε μετά από διασταύρωση των Moore Χ Success που έγινε το 1937 και διαδόθηκε εμπορικά το 1953. Ο μέσος αριθμός καρπών ανά κιλό είναι περίπου 120 με αναλογία ψίχας περίπου 58%. Είναι ποικιλία πρώτανδρη.
Η Choctaw είναι πρώτανδρη σχετικά μεγαλόκαρπη και προήλθε από την διασταύρωση Success X Mahan που έγινε το 1946, όπως και η Mohawk. Διαδόθηκε εμπορικά το 1959. Ο μέσος αριθμός καρπών ανά κιλό είναι περίπου 100. Το κέλυφος του καρπού είναι πολύ λεπτό, με αναλογία ψίχας περίπου 60%, η οποία αποσπάται εύκολα από αυτό. Τα φύλλα παρουσιάζουν αντοχή στις ασθένειες. Εισέρχεται στην παραγωγή γρήγορα.
Η Pawnee είναι μια νέα ποικιλία, πρώτανδρη, η οποία ωριμάζει τους καρπούς νωρίτερα από τις άλλες. Ο καρπός είναι μέσου μεγέθους, με αναλογία ψίχας περίπου 58% υψηλής ποιότητας. Το δέντρο είναι ζωηρό έντονα ορθόκλαδο (κυριαρχία κορυφής), με περιορισμένη πλευρική διακλάδωση και με σκούρο πράσινο φύλλωμα. Έχει μεγάλο αριθμό καρπών ανά ταξικαρπία συνήθως οκτώ. Παρουσιάζει καλύτερη αντίσταση στις αφίδες από τις περισσότερες ποικιλίες. Το δένδρο είναι κατάλληλο και για κήπους, για όλες τις περιοχές.
Εικόνα 27. Καρύδια των ποικιλιών Wichita, Barton και Mohawk στο φυσικό τους μέγεθος.
Για την καλύτερη επικονίαση - γονιμοποίηση - καρπόδεση (παραγωγή) συνιστάται η καλλιέργεια δύο ή περισσοτέρων ποικιλιών στον οπωρώνα.
Οι καρποί του πεκάν ωριμάζουν συνήθως τον Νοέμβριο και ένα ποσοστό αυτών πέφτει στο έδαφος. Η συλλογή όμως των περισσοτέρων καρυδιών γίνεται με ραβδισμό και με δονητές. Επειδή ωριμάζουν όψιμα η καλλιέργεια του πεκάν δεν ενδείκνυται σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές.
Στη Λάρισα το 2001 η θερμοκρασία έπεσε στους -27οC (ολικός παγετός). Στα φυτώρια Ε.Β. ΒΑΦΙΑ τα δενδρύλλια του Πεκάν, ενώ παρουσίασαν έντονο καφέτιασμα και θεωρούνταν νεκρά, εκβλάστησαν κανονικά την Άνοιξη. Ομοίως άντεξαν και τα δενδρύλλια της φιστικιάς. Αντίθετα όλα τα δενδρύλλια της καρυδιάς πάγωσαν μέχρι το σημείο που ήταν σκεπασμένα με το χιόνι. Οι μονοετείς βλαστοί της καρυδιάς αντέχουν έως τους -24οC. Σχετική επιστημονική εργασία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΓΕΩΡΓΙΑ – Κτηνοτροφία το 2004 με τίτλο: «Παρατηρήσεις σχετικά με τις ζημιές στα φυλλοβόλα δενδροκομικά είδη από τους παγετούς του Δεκεμβρίου του 2001 στη Θεσσαλία».
Το πεκάν εμβολιάζεται με τις βελτιωμένες ποικιλίες, με τις ίδιες μεθόδους εμβολιασμού και με τα ίδια ποσοστά επιτυχίας που εμβολιάζεται και η καρυδιά.
Εικόνα 28. Βλαστός ενός έτους ο οποίος φέρει θηλυκές και αρσενικές (ιουλοί) ταξιανθίες.
Τα θηλυκά άνθη αναπτύσσονται επάκρια σε τρέχουσα βλάστηση, με την έκπτυξη μικτών οφθαλμών. Οι αρσενικές ταξιανθίες εκπτύσσονται από απλούς ή μικτούς ιουλοφόρους οφθαλμούς που βρίσκονται σε ξύλο του προηγούμενου χρόνου.
Εικόνα 30. Ταξικαρπίες τριών ποικιλιών πεκάν: Stuart, Barton, Wichita.
Το περικάρπιο των καρυδιών είναι τετράλοβο.
Εικόνα 31. Καρποί επτά ποικιλιών πεκάν.